Zarządzanie łańcuchem dostaw 4.0 – jak rozwijać kompetencje na miarę rewolucji technologicznej?

Według badania Logistics Hall of Fame i SCHUNCK GROUP, 46% dyrektorów z branży logistycznej dostrzega w cyfryzacji sposób na braki kadrowe. Przemiany napędzane czwartą rewolucją przemysłową, oparte na technologiach i automatyzacji, coraz mocniej oddziałują na gospodarkę, a logistyka znajduje się w samym sercu tych zmian. Cyfrowa transformacja sprzyja rozwojowi koncepcji łańcucha dostaw 4.0, który łączy ze sobą zintegrowane systemy, przepływ danych w czasie rzeczywistym i inteligentne zarządzanie informacją. Proces cyfryzacji nie tylko łagodzi skutki braków kadrowych, lecz także redefiniuje zawód logistyka – z osoby wykonującej zadania operacyjne staje się on analitykiem i projektantem rozwiązań. Dla tych, którzy chcą związać przyszłość z tą branżą, bardzo ważne jest świadome rozwijanie umiejętności, które odpowiadają na potrzeby logistyki jutra.

Co kryje się pod pojęciem zarządzania łańcuchem dostaw 4.0?

Łańcuch dostaw w wersji 4.0 to zaawansowana i w pełni zsynchronizowana sieć logistyczna, która bazuje na nowoczesnych rozwiązaniach cyfrowych, umożliwiających osiągnięcie wyjątkowej przejrzystości, szybkości działania i sprawności operacyjnej. W odróżnieniu od wcześniejszych modeli, ten nowy paradygmat zakłada nieprzerwaną, zautomatyzowaną wymianę informacji w czasie rzeczywistym pomiędzy wszystkimi ogniwami – od dostarczycieli surowców, przez zakłady produkcyjne i firmy transportowe, aż po finalnego odbiorcę.

Istotą całego podejścia jest ścisłe splecenie rzeczywistości materialnej z technologicznym światem danych za pomocą Internetu Rzeczy, algorytmów sztucznej inteligencji, narzędzi analityki danych oraz systemów opartych na blockchainie. Wszystko po to, aby stworzyć ekosystem, który potrafi uczyć się na własnych doświadczeniach, rozwijać i adaptować się do zmiennych warunków. Taki system nie tylko reaguje na nieprzewidziane zdarzenia, lecz również potrafi je wcześniej wykrywać i skutecznie niwelować ich skutki. Dzięki temu możliwe staje się lepsze zarządzanie zapasami, skrócenie czasu dostaw, dopasowanie usług i produktów do indywidualnych potrzeb oraz ograniczenie wydatków związanych z codziennym funkcjonowaniem całego łańcucha. Wszystko to przekłada się na zdecydowanie wyższy poziom zadowolenia odbiorców.

Automatyczne systemy i analiza danych

Automatyzacja w logistyce 4.0 wykracza daleko poza zastępowanie człowieka przy schematycznych czynnościach. Współczesne centra dystrybucyjne coraz śmielej wdrażają autonomiczne roboty mobilne (AMR), które wspomagają proces kompletacji zamówień, inteligentne sortery zdolne do obsługi tysięcy paczek w ciągu jednej godziny, a także zaawansowane systemy odpowiadające za załadunek oraz rozładunek towarów. Jednak pełen potencjał tych rozwiązań ujawnia się dopiero wtedy, gdy połączą siły z algorytmami sztucznej inteligencji i narzędziami analityki danych na wysokim poziomie zaawansowania.

AI tworzy precyzyjne prognozy zapotrzebowania na dany towar, oparte o przetwarzanie zarówno bieżących, jak i archiwalnych danych. Algorytmy umożliwiają w ten sposób lepsze zarządzanie zapasami, bez ryzyka niedoborów lub kosztownych nadwyżek w magazynie. Z kolei systemy zarządzania transportem (TMS) sięgają po mechanizmy uczenia maszynowego, które pomagają opracować trasy przewozu z uwzględnieniem bieżącego natężenia ruchu, pogody czy preferowanych godzin dostawy. Analityka predykcyjna sprawdza się również przy monitorowaniu stanu technicznego maszyn i flot pojazdów, ostrzegając o konieczności ich serwisu, zanim dojdzie do awarii i kosztownego wstrzymania pracy.

Cyfrowe bliźniaki i Internet rzeczy

Rozwój Internetu rzeczy (IoT) rewolucjonizuje podejście do logistyki, znacząco ułatwiając kontrolę nad ruchem towarów oraz zapewniając ich pełną widoczność na każdym etapie drogi. Małe sensory montowane na kontenerach, paletach, a czasem także na pojedynczych przedmiotach, umożliwiają firmom precyzyjne śledzenie przesyłek w czasie rzeczywistym – od momentu załadunku aż po dostarczenie do odbiorcy. Tego typu rozwiązania oferują jednak znacznie więcej niż tylko możliwość monitorowania pozycji. Urządzenia IoT mierzą także czynniki środowiskowe – temperaturę, poziom wilgoci czy intensywność wibracji. Te dane okazują się szczególnie przydatne przy transporcie delikatnych materiałów, np. farmaceutyków albo żywności, wymagających określonych warunków przewozu. Wszystkie zebrane informacje trafiają do systemu zarządzania, który natychmiast wychwytuje każde odstępstwo od ustalonych norm i pozwala zareagować bez opóźnień.

Równolegle coraz większą rolę odgrywa idea cyfrowego bliźniaka, czyli wirtualnej repliki infrastruktury logistycznej. Ten interaktywny model funkcjonuje w czasie rzeczywistym i odwzorowuje każdy element fizycznego łańcucha dostaw, tworząc jego cyfrowe odbicie. Dzięki niemu można bezpiecznie przeprowadzać symulacje i eksperymenty, sprawdzając skutki ewentualnych zmian operacyjnych czy nietypowych zdarzeń – na przykład czasowego braku dostępu do terminala przeładunkowego. Wirtualne środowisko umożliwia również dopracowanie poszczególnych procesów bez konieczności wprowadzania modyfikacji w rzeczywistej przestrzeni działania, co znacząco zmniejsza ryzyko kosztownych błędów.

Cyfrowe serce logistyki XXI wieku

W realiach, w których logistyka splata się z zaawansowanymi technologiami na każdym etapie działania, znajomość zagadnień technicznych w najdrobniejszych detalach staje się nieodzownym warunkiem skutecznego funkcjonowania. Osoba zajmująca się tą dziedziną nie może ograniczać się do obsługi pojedynczych aplikacji czy systemów – powinna swobodnie poruszać się w środowisku cyfrowym, rozumiejąc mechanizmy jego działania i świadomie łączyć dostępne rozwiązania w spójną całość, która wspiera realizację celów biznesowych o dalekosiężnym znaczeniu.

Wykorzystanie danych i potencjału big data

Umiejętność sprawnego zbierania, analizowania i przetwarzania ogromnych zbiorów danych zyskuje coraz większe znaczenie w realiach logistyki 4.0. Dzisiejsze łańcuchy dostaw produkują terabajty informacji pochodzących z bardzo różnych źródeł – od sensorów IoT instalowanych w pojazdach i kontenerach, poprzez zaawansowane systemy zarządzania procesami magazynowymi (WMS) i transportowymi (TMS), aż po platformy sprzedażowe i sieci społecznościowe. Osoba zajmująca się tą tematyką powinna swobodnie poruszać się w świecie danych i potrafić zamieniać cyfrowy szum w konkretne informacje wspierające codzienne decyzje operacyjne oraz długofalowe działania planistyczne.

W celu przewidywania zapotrzebowania na produkty wykorzystuje się wspomnianą już analitykę predykcyjną. Tak opracowane prognozy ułatwiają optymalne zarządzanie poziomami zapasów i pomagają zredukować ryzyko sytuacji niedoborowych. Coraz częściej oczekuje się również swobody w posługiwaniu się narzędziami klasy Business Intelligence – takimi jak Power BI czy Tableau – oraz znajomości podstaw języków zapytań, między innymi SQL.

Jak technologia zmienia praktykę?

Aby nowoczesne technologie faktycznie usprawniały działania logistyczne, nie wystarczy znać ich definicji ani śledzić branżowych nowinek. Klucz tkwi w rozumieniu, jak konkretne narzędzia działają w rzeczywistych warunkach i jak wpływają na przebieg codziennych operacji. Każde z dostępnych rozwiązań spełnia określoną rolę i realnie przyczynia się do lepszego funkcjonowania całego łańcucha dostaw:

• Internet Rzeczy (IoT) pozwala na zdalną kontrolę nad stanem technicznym floty, wyposażenia magazynowego czy systemów transportowych. Szybsze wykrywanie nieprawidłowości przekłada się na ograniczenie przestojów i większą płynność pracy.
• Sztuczna inteligencja i uczenie maszynowe umożliwiają niemal natychmiastowe podejmowanie trafnych decyzji. Ułatwiają optymalne rozlokowanie zapasów w przestrzeni magazynowej oraz szybką kalkulację kosztów przewozu, nawet przy często zmieniających się warunkach.
• Automatyzacja procesów oraz wprowadzenie robotów do zadań powtarzalnych, jak choćby wózki AGV, drony do inwentaryzacji czy systemy sortujące, sprawiają, że praca przebiega sprawniej i z większym naciskiem na bezpieczeństwo.

Im lepiej opanujesz zależności pomiędzy tymi technologiami i nauczysz się nimi zarządzać, tym skuteczniej odnajdziesz się w realiach współczesnej logistyki.

Bezpieczne zarządzanie systemami informacyjnymi w erze cyfryzacji

Cyfrowe zarządzanie łańcuchem dostaw opiera się na ścisłej współpracy wyspecjalizowanych systemów informatycznych, które razem tworzą spójne środowisko operacyjne. Oprogramowanie odpowiedzialne za planowanie zasobów (ERP), obsługę magazynów (WMS), organizację transportu (TMS) czy kontakt z klientem (CRM) musi działać w sposób ciągły i skoordynowany, aby zapewnić płynny przepływ danych i pełną przejrzystość każdego etapu logistycznej obsługi. Skuteczna integracja takich narzędzi wymaga od osoby zajmującej się logistyką nie tylko zrozumienia wzajemnych zależności między tymi systemami, lecz także zdolności do precyzyjnego komunikowania potrzeb technicznym zespołom i aktywnego udziału w procesie wdrażania oraz rozwoju używanego oprogramowania.

Nowe technologie w logistyce przynoszą wiele usprawnień, ale równocześnie zwiększają ryzyko związane z bezpieczeństwem danych. Im więcej urządzeń działa w sieci i im szybciej przepływają informacje, tym łatwiej o zagrożenia. Nie chodzi już tylko o wyciek poufnych danych – problemem stają się też awarie i celowe ataki, które mogą zatrzymać działanie całego systemu. Wystarczy, że ktoś przejmie kontrolę nad autonomicznym pojazdem albo zablokuje system magazynowy szkodliwym oprogramowaniem. Dlatego logistycy, którzy pracują z cyfrowymi rozwiązaniami, powinni dobrze znać zasady cyberbezpieczeństwa – od zarządzania dostępem, przez szyfrowanie danych, po szybkie reagowanie na zagrożenia.

Umiejętności miękkie – ludzka przewaga w cyfrowym świecie

W realiach współczesnej logistyki, choć technologie zyskują na znaczeniu, to relacje międzyludzkie i sposób komunikacji coraz częściej decydują o powodzeniu operacji oraz trwałości współpracy. Maszyny i algorytmy świetnie obsługują schematy, lecz gdy pojawia się nieoczekiwane wyzwanie, to człowiek przejmuje inicjatywę – analizuje, ocenia ryzyko i podejmuje błyskawiczne decyzje. Logistyk przyszłości nie ogranicza się do obsługi narzędzi cyfrowych – staje się liderem przemian, potrafi zdobyć zaufanie współpracowników, mobilizować ich do działania i przekonywać do wdrażania innowacji.

Dobrze funkcjonujące sieci dostaw wymagają ścisłej integracji pomiędzy poszczególnymi zespołami oraz partnerami zewnętrznymi. Osoba odpowiedzialna za logistykę powinna z łatwością przechodzić między technicznymi aspektami a językiem korzyści biznesowych, tłumaczyć skomplikowane mechanizmy i inicjować rozmowę z osobami o różnych priorytetach. Jasność przekazu, gotowość do słuchania i otwartość na odmienny punkt widzenia sprzyjają budowaniu współodpowiedzialności za realizowane cele. Elastyczność w działaniu i refleks stają się przewagą, a kompetencje społeczne przestają pełnić rolę dodatku – stanowią naturalny składnik zawodowego wyposażenia.

Customer experience w nowoczesnych systemach logistycznych

Przez lata logistyka pozostawała na uboczu – traktowana jako zaplecze techniczne działalności firm, niemające większego znaczenia z punktu widzenia klienta. Jednak w erze cyfrowych przemian, szczególnie w sektorze e-commerce, jej rola zmieniła się diametralnie. Dziś stanowi jeden z głównych punktów styku konsumenta z marką i realnie wpływa na jego ocenę całego procesu zakupowego oraz chęć ponownego skorzystania z oferty.

Współczesny konsument coraz częściej utożsamia całe doświadczenie zakupowe z jakością obsługi logistycznej. Liczy się nie tylko czas realizacji dostawy, ale również możliwość wyboru miejsca i pory odbioru, bieżąca kontrola nad przesyłką oraz wygodne nadanie paczki – na przykład z poziomu aplikacji lub przy użyciu kodu QR. Istotna staje się również łatwość zwrotu towaru, bez konieczności przechodzenia przez zawiłe formularze czy prowadzenia rozmów z obsługą. Tego rodzaju udogodnienia przestały pełnić funkcję wyróżnika – stały się powszechnym oczekiwaniem. Każde niedopatrzenie w procesie dostawy może skutecznie osłabić pozytywne wrażenie z zakupów i wpłynąć na decyzję o kolejnej transakcji.

Dlatego coraz większe znaczenie zyskuje całościowe podejście do obsługi klienta, w którym logistyka i komunikacja tworzą spójną całość. O sposobach skutecznego rozpoznawania potrzeb użytkowników w środowisku e-commerce przeczytasz w artykule: https://inpost.pl/aktualnosci-kompleksowa-obsluga-klienta-jak-okreslic-potrzeby-potencjalnego-klienta-w-e-commerce. 

Logistyk – twórca cyfrowej architektury dostaw

Przemiany technologiczne w logistyce nie pozostawiają złudzeń – cyfryzacja wkroczyła głęboko w każdy etap zarządzania przepływem towarów i usług. Nie stanowi już śmiałej prognozy, lecz realny obraz dzisiejszej rzeczywistości. Tempo zmian narzuca nowe reguły działania, skupione wokół precyzyjniejszej organizacji operacji, większej elastyczności i dokładniejszego dopasowania usług do oczekiwań odbiorców. Specjaliści działający w obszarze transportu, spedycji i logistyki stają przed koniecznością przemyślenia kierunku swojej kariery na nowo.

Aby skutecznie odnaleźć się w tej rzeczywistości, potrzebne będzie połączenie technicznej wiedzy z myśleniem strategicznym, otwartością na dialog i gotowością do reagowania na nieprzewidywalne okoliczności. Osoby, które sprawnie poruszają się zarówno w świecie narzędzi informatycznych, jak i w relacjach z innymi, mogą realnie wpłynąć na kształtowanie przyszłych modeli logistyki. To właśnie dzięki ich zaangażowaniu powstaną sieci dostaw, które pozostaną czytelne, zautomatyzowane i odporne na zakłócenia, jakie niesie współczesna, nieustannie zmieniająca się gospodarka o zasięgu międzynarodowym.

Źródła:

Źródła:

• InPost
• Badania Logistics Hall of Fame i SCHUNCK GROUP
• Leaning on Automation for Supply Chain Resiliency – Institute for Supply Management
• News: The Road to a Smarter Supply Chain: Exploring the Benefits and Risks of Automation – ASSOCIATION FOR ADVANCING AUTOMATION
• AI will protect global supply chains from the next major shock | World Economic Forum

Artykuł przygotowany we współpracy z partnerem serwisu.

Autor: Joanna Ważny